<-> تذكّر؛ و همچنين است احوط، نسيان صلوات بر نبىّ و آل ـ صلّى‌اللّه‌عليه‌وآله‌وسلّم ـ يا خصوص آل ـ صلّى‌اللّه‌عليه‌وآله‌وسلّم ـ بعد از سلام، و در حكم نسيان تشهد است و در تدارك سجده يا تشهد بعد از سلام و بعد از فصل به منافى است؛ و فوت يقينى محل سجدتين؛ به تحقّق ركوع ركعت بعدى است كه در هر دو صورت، نماز باطل است.

  فراموشى سلام

و اگر فراموش كرد سلام نماز را، پس تا منافى عمدى و سهوى حاصل نشده، تدارك مى‌كند و بعد از تذكّرْ سلام مى‌گويد و نمازش صحيح است؛ و گرنه باطل است؛ و همچنين است هر چه تدارك مى‌شود به عنوان فصل طويل يا انتفاى شرايط، تأمل است، احوط تدارك به نحو صحيح و اعاده نماز است.

  تدارك تشهد و يك سجده

و از بيان سابق ظاهر شد وجوب قضاى سجده يا تشهد در صورت نسيان در غير ركعتِ اخيره و تشهد اخير با عدم تذكّر مگر بعد از ركوع ركعت لاحقه؛ و اين كه بعد از قضاى آنها بعد از سلام نماز، دو سجده سهو براى هر يك از اينها كه فراموش شده، موافق مشهور و احتياط است؛ و اگر دو سجده از دو ركعت فراموش شده، دو سجده قضا مى‌شود و براى هر يك سجده، دو سجده سهو به جا آورده مى‌شود.

و از واجبات فوت شده سهوى كه مبطِل نباشد و بعد از نماز قضا مى‌شود، چيزى غير از سجود و تشهد نيست آن هم با تفصيلى كه گذشت در سجود و تشهد غير ركعت اخيره و يا از ركعت اخيره.

و اگر بعد از محل تدارك، معتقدِ ترك سجود يا تشهد شد نسياناً و بعد از سلام، شكّ در فعل آنها نمود، اظهر عدم وجوب قضاى آنها است اگر چه احوط است؛ و <->