سامانه المباحث

جامع المسائل - جلد سوم

و در هر دو تقدير، در حكم، فرقى بين دو خانه و ازيد، و دو غير خانه و ازيد ـ مثل دو دكان و دو حمام ـ نيست.

ديوار بين دو خانه اگر مختص است به يكى از صاحبان آن خانه‌ها، مى‌تواند مالك هر گونه تصرّف در آن نمايد و همسايه نمى‌تواند هيچ گونه تصرّف [نمايد ]مثل وضع خشبه بر آن براى بنا مگر با اذن مالك ديوار. و اگر مشترك است بين آن دو، هيچ كدام نمى‌تواند تصرّف در آن نمايد مگر با اذن شريك.

و اگر التماس كرد از مالكِ مختص، تصرفى را، واجب نيست اجابت، بلكه مستحب مؤكد است در صورت عدم مفسده.

اگر مالكْ اذن داد به همسايه در وضع خشب ـ مثلاً ـ بر جدار مختص، جايز است براى او رجوع از اذن، قبل از وضع خشب؛ و اما بعد از وضع و ادخال در بنا، پس اگر مستلزم هيچ گونه ضررى بر مستعير نباشد، يا آنكه ضرر را تدارك با دفع ارش نمايد ـ يعنى ارشِ هر نقص و ضررى كه بر مستعير به سبب رجوع آذن حاصل شود، چه در نقص آلات به هدم باشد، يا نقص تبديل ملك عامر به خراب باشد و جبران همه نقصها ـ جواز رجوع، مثل ساير عوارى، خالى از وجه نيست؛ و گرنه عدم جواز رجوع از اذنى كه به حكم اذن مادام الحائط و البناء است و محدود به رجوع مضر نيست، متجه است.

و در صورتى كه رجوعْ جايز است مى‌توانند توافق نمايند بر ابقا با اجرت.

و اگر منهدم شد بنا، يا ساقط شد اخشاب موضوعه بر جدار، بغير سبب صاحب جدار، پس تجديدِ وضع بر جدار، محتاج به اذن جديد از مالك است بنابر اظهر. و هم چنين غير اخشاب مثل ساباط و جناح و روشن.