عيد. و هم چنين اگر مالكِ مملوكى شد، يا فرزندى مولود شد، در صورت تقدّم بر هلال عيد، واجب است فطره او؛ و در صورت وقوع آن در شب تا زوال عيد، مستحبّ است.

و منافاتى بين موقّت بودن وجوب به ادراك ماه رمضان و موقّت بودن اخراج به فجر نيست، و لازمه وقت وجوب، جواز اخراج در شب عيد نيست بنا بر احد القولين.

و هم چنين در صورت موت بعد از وقت وجوب و قبل از وقت اخراج، وارث از متروكِ بعد از وقتِ اخراج، ادا مى‌نمايد، مثل انعقاد يا صدق اسم با وقت تصفيه در زكات مال كه بعد از امرى در وقتى متقدّم، واجب مى‌شود اخراج در وقت متأخّر.

   فطره زوجه و مملوك

زوجه و مملوك اگر عيال زوج و مالك باشند، فطره آنها بر او است؛ و اگر زوجه ناشزه است و از عيال هم نيست، فطره او بر زوج نيست؛ و اگر واجب النفقه هست و لكن از عيال نيست به جهت عصيان معيل، احوط اداى فطره او است در صورتى كه در عيلولت ديگرى نباشد، يا آنكه معيل هم فقير باشد؛ و اگر در عيلولتِ ديگرى باشد، از زوج و مالك ساقط است و بر معيل است در صورت يَسار او بنا بر اقوائيّت عيلولت از زوجيّت و مالكيّت، و از وجوب انفاق بر تقدير تأثير اينها. و احوط اداى معيل است به قصد وظيفه فعليّه كه احتمال مى‌دهد تبرّع از زوج يا مالك باشد، يا به قصد احتمال وجوب بر خودش تماما؛ و در اين صورت، احتياط زوج و مالك رعايت شود. و تبرّع هم بدون اذن يا امتناع از ادا و اذن، مشكل است.

سقوط زکات فطره از کسی که فطره اش بر دیگری واجب است

و فطره ولدِ صغيرِ موسر، نه بر خودش است نه بر والد كه معيل او نيست.

كسى كه فطره اش بر غير واجب بشود، از خودش ساقط است اگر چه مكلّف به آن، اخراج فطره ننمايد از روى عصيان يا غفلت؛ و اگر بدون اذن مكلّف، اخراج نمودند، مُجزى از زكات مكلّف نيست بنا بر احوط؛ و اما با اذن به قصد نيابت از مكلّف با مبادى و مقدّمات كه تمليك به او اوّلاً، و اداى از او زكات خودش را ثانيا باشد، دور نيست اجزاى آن. و اگر چنين قصدى در تبرّعِ بدون اذن باشد، اجزاى آن