س. شکیات بر چند قسم است ؟

<-> اظهر اين است كه كثرت شك در فعل صلات، در حكم كثرت شك در حال تلبّس به نماز است، و اين كه كثرت شك كه ابتداى آن، ابتداى وسوسه است، حكم آن عامّ است به هر دو صورت.

  شك در نافله

شك در عدد ركعات نافله، مورد اعتنا نيست، و با صحّت نماز به هر تقدير مى‌تواند بنا  بر اكثر بگذارد بدون ركعات احتياط؛ و مى‌تواند بنا  بر اقلّ بگذارد؛ و در صورتى كه يك طرف شك، بطلان نماز باشد، متعيّن است بنا  بر طرف ديگر؛ پس شك در «وتر»، محكوم است به همان كه صحّتش موقوف بر آن است در صورت احتمال كه يك ركعت باشد نه زياده، و شك در وقوع آن، محكوم به عدم است مثل فريضه، و فرقى در تخييرِ مذكور، بين نافله دو ركعتى و غير آن نيست، مانند «وتَر» و «نماز اعرابى» و غير اينها بنا  بر قول به آن.

و همچنين اظهر، جريان حكم است در نافله فعليّه مثل «صلات عيد» بدون شرايط وجوب، و «فريضه معاده» ندباً، حتى «كسوف» و «نماز به نيابت» از اموات تبرّعاً و هر نمازى كه صدق فرض فعلى بر آن نمى‌كند اگر چه به نحو واجب تخييرى باشد، و اظهر عدم جريان حكم نافله است، در نافله منذوره، اگر چه محلّ احتياط است.

  شك و سهو در افعال نافله

اظهر عدم اعتبار شك در نافله در افعال است اگر چه احوط تدارك است در محلّ؛ و امّا سهو به معنى نسيانِ فعل در نافله، پس اظهر وجوب تدارك است با بقاى محلّ تدارك بر حسب مذكور در فريضه؛ و اظهر عدم لزوم سجده سهو است براى موجباتش در نافله، و همچنين است انتفاى قضاى تشهد و سجده فراموش شده بعد از نماز، بلكه با بقاى محلّ تدارك در نماز، تدارك مى‌شود، چنانكه گذشت.